Το ειδικό αυτό αφιέρωμα της επιθεώρησης Pôle Sud αποσκοπεί σε μια πολυπρισματική καταγραφή και αποτίμηση της ελληνικής κρίσης. Ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι, εκτός από ιδιαίτερες-εθνικές, οι καταβολές της είναι επίσης συστημικές και παγκόσμιες (ας μη λησμονούμε ότι η κρίση δεν ξεκίνησε στην Ελλάδα, αλλά στις ΗΠΑ, με τη φούσκα των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων), ανασκευάζει μια σειρά από διαδεδομένες δοξασίες προσπαθώντας να αφηγηθεί τη «μεγάλη εικόνα» -τόσο σε κοινωνικοοικονομικό όσο και σε πολιτικο-θεσμικό επίπεδο. Εκτός από τη δική μου εισαγωγή, περιλαμβάνει κείμενα των Κωνσταντίνου Τσουκαλά (La Grèce en crise: à propos d’ une «dévaluation intérieure»· Χρήστου Λάσκου και Ευκλείδη Τσακαλώτου (Greek Neo-liberalism in Fat and Lean Times)·Λουκίας Κοτρωνάκη (Les mobilisations des Indignés: politique du conflit et politique conventionelle aux années du Memorandum en Grèce)·και·Ηλία Νικολακόπουλου (Un système partisan en transition).

Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς αναζητά τις αιτίες της πρωτοφανούς ελληνικής καταβαράθρωσης σε έναν ιδιαίτερο συνδυασμό ιστορικών παραγόντων και τρέχουσας συγκυρίας. Παρά την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ελληνικός καπιταλισμός δεν κατάφερε ποτέ να αναπτύξει μιαν επαρκή παραγωγική βάση. Καθώς η είσοδος στην Ευρωζώνη αποκλείει την επιλογή της νομισματικής υποτίμησης, ο μόνος τρόπος για την ανάκτηση κάποιου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος είναι η βίαιη και συνολική «εσωτερική υποτίμηση» που πλήττει τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού: μια κατάσταση πραγμάτων με δυνάμει ανεξέλεγκτες επιπτώσεις. Δεν μπορεί όμως και να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οι εξελίξεις αυτές να υποκρύπτουν μια νέα στρατηγική του διεθνούς κεφαλαίου. Αν είναι έτσι, η ελληνική εμπειρία σύντομα θα αποκαλύψει και τα όρια που μπορεί να έχει το εγχείρημα της βίαιης ανακατανομής του κοινωνικού πλούτου υπέρ του κεφαλαίου. Η κυρίαρχη άποψη για τα ελληνικά πράγματα, υποστηρίζουν οι Χρήστος Λάσκος και Ευκλείδης Τσακαλώτος, είναι ότι η κρίση αποτελεί ευκαιρία για την προώθηση απαραίτητων νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που μέχρι σήμερα δεν είχαν πραγματοποιηθεί. Πρόκειται για βάναυση παραποίηση της πραγματικότητας: η Ελλάδα ούτε εξαίρεση στον ευρωπαϊκό κανόνα υπήρξε πριν την κρίση, ούτε και διέφυγε την προσαρμογή στο νεοφιλελεύθερο κανόνα. Η παρούσα ελληνική κρίση είναι συνεπώς κρίση μιας νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Το πρόβλημα είναι ότι, τόσο πριν όσο και μετά την κρίση, η νεοφιλελεύθερη οπτική είναι αδιέξοδη.

Η Λουκία Κοτρωνάκη στέκεται εμφαντικά στο γεγονός ότι η παρούσα οικονομική κρίση συμπίπτει με μια γενικευμένη πολιτική κρίση των δυτικών δημοκρατιών. Το κείμενό της, όμως, επικεντρώνεται στις αντιστάσεις μέσα από επισταμένη διερεύνηση των κινητοποιήσεων των Πλατειών/ «Αγανακτισμένων». Εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους οι συλλογικές αυτές δράσεις -με το αίτημα μιας «άμεσης δημοκρατίας»- ανανέωσαν το διεκδικητικό ρεπερτόριο· τη στάση των κομμάτων απέναντι στα νέα αιτήματα· την αντίδραση του Κράτους και των κατασταλτικών μηχανισμών· καθώς και την ανάδυση του νεο-ναζισμού. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι οι κινητοποιήσεις των «Αγανακτισμένων» προοιωνίστηκαν έναν νέο συγκρουσιακό κύκλο, σε στενή συνάφεια με έναν αντίστοιχο εκλογικό. Οι δυο εκλογικές αναμετρήσεις του Μαΐου και Ιουνίου 2012 αντιπροσωπεύουν έναν πραγματικό εκλογικό σεισμό που ανέτρεψε πλήρως το μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα επισημαίνει ο Ηλίας Νικολακόπουλος. Η πλήρης κατάρρευση του ΠΑ.ΣΟ.Κ, η δραματική υποχώρηση της Νέας Δημοκρατίας και η άνοδος ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσής Αυγής ενέχουν την ανάδυση νέων διαιρετικών τομών (ταξικών, γεωγραφικών και γενεακών), και συντελούνται στο φόντο μιας βαθιάς κρίσης αντιπροσώπευσης.